دستگاه تراش چیست

راهنمای جامع برقوکاری بر اساس منابع معتبر مهندسی و ماشین‌کاری

در ماشین‌کاری صنعتی، ایجاد سوراخ دقیق یکی از حیاتی‌ترین مراحل تولید قطعات فلزی و صنعتی است. اگرچه عملیات سوراخ‌کاری با مته انجام می‌شود، اما سوراخ حاصل معمولاً از نظر گردی، تلرانس ابعادی و کیفیت سطح به دقت موردنیاز صنایع مهندسی نمی‌رسد.
بر اساس منابع معتبر مهندسی از جمله Machining Fundamentals – John R. Walker و Manufacturing Processes Reference Guide – Todd, Allen & Alting، در چنین شرایطی از ابزاری به نام برقو یا ریمر (Reamer) استفاده می‌شود.

در این مقاله مرجع از ماشین‌سازی خدایار بررسی می‌کنیم که دقیقاً برقو چیست، چگونه کار می‌کند، چه انواعی دارد و چرا یکی از ابزارهای کلیدی در ماشین‌کاری دقیق محسوب می‌شود.

برقو چیست؟ (Reamer)

برقو (Reamer) ابزاری از خانواده ابزارهای برشکاری است که برای تکمیل سوراخ‌های ایجادشده توسط مته به کار می‌رود.
طبق تعریف استاندارد ASME B94.2:

Reamer is a rotary cutting tool used to slightly enlarge, finish, and accurately size a previously formed hole.

یعنی برقو:

• سوراخ جدید ایجاد نمی‌کند

• براده‌برداری بسیار کمی دارد

• قطر سوراخ را دقیق، گرد و یکنواخت می‌کند

جایگاه برقو در فرآیند سوراخ‌کاری

طبق منابع دانشگاهی مانند MIT – Manufacturing Processes، فرآیند سوراخ‌کاری دقیق معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. سوراخ‌کاری اولیه با مته

2. اصلاح جزئی سوراخ (در صورت نیاز)

3. برقوکاری (Reaming) برای رسیدن به تلرانس دقیق

به همین دلیل برقو در دسته ابزارهای دقیق (Precision Tools) قرار می‌گیرد.

تفاوت برقو و مته از دید مهندسی

بر اساس کتاب Machining Fundamentals – Walker:

برقوکاری چیست؟ (Reaming)

به فرآیند بزرگ‌کردن کنترل‌شده و دقیق سوراخ با برقو، برقوکاری یا Reaming گفته می‌شود.
طبق مرجع Manufacturing Processes Reference Guide (1994)، برقوکاری یکی از روش‌های اقتصادی برای رسیدن به دقت بالا بدون استفاده از سنگ‌زنی داخلی است.

ساختار و اجزای برقو (بر اساس استاندارد ASME)

برقو از اجزای زیر تشکیل شده است:

اجزای اصلی برقو

• بدنه (Body)
  بخش اصلی انجام برش

• لبه‌های برش (Cutting Edges)
  لبه‌های جانبی با زاویه کم برای اصلاح سوراخ

• شیارها (Flutes)
  جهت خروج براده و انتقال روانکار
  (طبق ISO 866)

• پیلوت (Pilot)
  هدایت دقیق ابزار در سوراخ

• سطح اریب (Lead / Bevel)
  ورود نرم برقو به سوراخ

• ساق (Shank)
  بخش اتصال به سه‌نظام، کولت یا اسپیندل

چرا برقو دقت بالاتری ایجاد می‌کند؟

طبق تحقیقات منتشرشده در Journal of Manufacturing Science and Engineering:

• توزیع یکنواخت نیروی برش

• تماس محیطی به‌جای نقطه‌ای

• کاهش لرزش (Chatter)

باعث می‌شود برقو سوراخ‌هایی با گردی بالا و سطح Ra بین 10 تا 25 میکرون ایجاد کند.

انواع برقو بر اساس استانداردهای صنعتی

دسته‌بندی کلی (ISO / ASME)

1. برقوهای معمولی

2. برقوهای دقت بالا

انواع برقو از نظر کاربرد

برقو دستی (Hand Reamer)

• مناسب تنظیم دقیق

• تولید کم‌تیراژ

• مطابق استاندارد DIN 206

برقو ماشینی (Machine Reamer / Chucking Reamer)

• مناسب تولید انبوه

• نصب روی دریل، تراش، CNC

• سرعت پایین، دقت بالا

انواع تخصصی برقو (بر اساس منابع Todd & Alting)

• برقو کوبنده

• برقو گل سرخی

• برقو جیگ

• برقو پل ماشینی

• برقو پوسته‌ای (Shell Reamer)

• برقو انبساطی (Expansion Reamer)

• برقو ترکیبی (Combination Reamer)

• برقو مخروطی

• برقو مخروطی مورس

جدول مقایسه برقو دستی و ماشینی (بر اساس ISO)

جنس برقو بر اساس منابع متالورژی

طبق ASM Handbook – Cutting Tool Materials:

کاربردهای برقو در صنعت

بر اساس Machining Data Handbook:

• تنظیم سوراخ پین‌ها

• نصب بلبرینگ و بوش

• صنایع خودروسازی

• قالب‌سازی

• هوافضا

• تجهیزات دقیق صنعتی

برقوکاری در مقابل سوراخ‌کاری

طبق Manufacturing Processes – Kalpakjian:

• سوراخ‌کاری = ایجاد حفره

• برقوکاری = رسیدن به دقت نهایی

مقدار مجاز براده قبل از برقوکاری:

• فلز نرم: ≤ 0.2 mm

• فلز سخت: ≤ 0.13 mm

عوامل مؤثر بر کیفیت برقوکاری (بر اساس تحقیقات دانشگاهی)

• جنس برقو

• طراحی شیار

• سرعت برش

• روانکار

• جنس قطعه کار

نکات ایمنی و فنی (استاندارد OSHA)

• هرگز برقو را معکوس نچرخانید

• استفاده از روانکار الزامی است

• عینک و دستکش ایمنی استفاده شود

• برقو مستقیم وارد سوراخ شود

عوامل مؤثر بر قیمت برقو

طبق بررسی بازار ابزار صنعتی:

• نوع برقو

• جنس

• برند

• کشور سازنده

• پوشش لبه برش

جمع‌بندی علمی

طبق منابع معتبر مهندسی:

Reaming is one of the most reliable and economical methods for achieving high-precision holes.

به‌عبارت ساده:
برقو ابزار نهایی دقت در سوراخ‌کاری است.

☎️ برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا با شماره 21003000-021 تماس بگیرید.

منابع معتبر استفاده‌شده در تدوین مقاله

• ASME B94.2 – Reamers Standard

• Manufacturing Processes Reference Guide – Todd, Allen, Alting (1994)

• Machining Fundamentals – John R. Walker

• ASM Handbook – Cutting Tool Materials

• Machining Data Handbook

• Kalpakjian – Manufacturing Engineering & Technology

• ISO 866 / DIN 206