تراشکاری یکی از مهم‌ترین فرآیندهای ماشین‌کاری صنعتی است که برای ساخت قطعات فلزی و غیر فلزی استفاده می‌شود و هنگام انجام کار تراشکاری لازم است که نکات ایمنی در هنگام استفاده از ابزارهای تراشکاری را بدانیم. در این فرآیند، ابزارهای تراشکاری با سرعت بالا بر روی قطعات فلزی حرکت می‌کنند که اگر نکات ایمنی رعایت نشود، می‌تواند منجر به حوادث جدی، آسیب‌های جسمی و خسارت‌های مالی شود. در این مقاله، تمامی نکات ایمنی مربوط به ابزارهای تراشکاری، تجهیزات حفاظتی و شیوه‌های کاهش خطرات در محیط کار را بررسی خواهیم کرد.

تجهیزات ایمنی فردی در تراشکاری

استفاده از تجهیزات ایمنی فردی (PPE) ضروری است تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. این تجهیزات شامل موارد زیر است:

عینک ایمنی و محافظ صورت

• از چشم‌ها در برابر براده‌های فلزی، جرقه و گردوغبار محافظت می‌کند.
• برخی از دستگاه‌های تراشکاری می‌توانند براده‌های داغ یا روغن خنک‌کننده را به اطراف پخش کنند، بنابراین استفاده از عینک محافظ شفاف یا ماسک تمام‌صورت توصیه می‌شود.

دستکش ایمنی

• هنگام حمل قطعات و ابزارهای تراشکاری، دستکش مقاوم در برابر برش و گرما استفاده کنید.
• در هنگام کار با دستگاه تراش، از دستکش‌های نخی یا لاتکسی استفاده نکنید، زیرا ممکن است به تیغه گیر کرده و باعث آسیب جدی شود.

لباس کار مناسب

• لباس کار نباید آزاد و گشاد باشد، زیرا ممکن است در قطعات دوار گیر کند.
• استفاده از پیش‌بندهای نسوز و ضدحریق برای محافظت از بدن توصیه می‌شود.

کفش ایمنی

• کفش ایمنی با کفه ضدلغزش و محافظ فلزی از پاها در برابر سقوط اجسام سنگین محافظت می‌کند.

کار با ابزارهای تراشکاری

نکات ایمنی قبل از شروع به کار با ابزارهای تراشکاری

بررسی وضعیت دستگاه و ابزارها
• قبل از روشن کردن دستگاه، تمام قطعات و اتصالات آن را بررسی کنید.
• اطمینان حاصل کنید که تیغه‌ها و ابزارهای برشی محکم بسته شده‌اند و هیچ قطعه‌ای شل نیست.

اطمینان از عملکرد مناسب مایعات خنک‌کننده
• استفاده از آب صابون تراشکاری یا روغن خنک‌کننده ضروری است تا از افزایش دمای قطعات و ابزارها جلوگیری شود.
• مطمئن شوید که سیستم خنک‌کننده به‌درستی کار می‌کند و مایع به میزان کافی در حال گردش است.

تنظیم سرعت و تغذیه ابزار
• قبل از شروع کار، سرعت چرخش اسپیندل و میزان تغذیه ابزار را متناسب با جنس قطعه و نوع تراشکاری تنظیم کنید.
• استفاده از سرعت نامناسب می‌تواند باعث شکستن ابزار و پرتاب براده‌های خطرناک شود.

نکات ایمنی حین کار با دستگاه‌های تراشکاری

حفظ فاصله ایمن از دستگاه
• هنگام کار، دست‌ها و بدن خود را از قطعات دوار دور نگه دارید.
• هیچ‌گاه در حین کار سعی نکنید براده‌های باقی‌مانده را با دست پاک کنید؛ از فرچه‌های مخصوص تمیزکاری استفاده کنید.

استفاده صحیح از ابزارهای تراشکاری
• از ابزارهای برشی مناسب برای هر نوع فلز استفاده کنید.
• ابزارها را به‌درستی تنظیم کنید تا از شکستن تیغه و خطرات ناشی از آن جلوگیری شود.

عدم ترک محل کار در هنگام کار دستگاه
• هرگز دستگاه تراش را بدون نظارت رها نکنید.
• در صورت نیاز به ترک محل، حتماً دستگاه را خاموش کرده و توقف کامل آن را بررسی کنید.

کنترل براده‌های تولید شده
• براده‌های داغ و تیز ممکن است به اطراف پرتاب شوند، بنابراین از محافظ‌های دستگاه استفاده کنید.
• از ظرف‌های مخصوص جمع‌آوری براده‌ها برای جلوگیری از پخش شدن آن‌ها استفاده کنید.

نکات ایمنی حین کار با دستگاه‌های تراشکاری

نکات ایمنی بعد از پایان کار تراشکاری

خاموش کردن دستگاه و نظافت محیط کار
• پس از اتمام کار، دستگاه را خاموش کرده و اجازه دهید تا قطعات چرخشی کاملاً متوقف شوند.
• سطح دستگاه و محیط اطراف را از براده‌ها و روغن‌های اضافی تمیز کنید.

بررسی و نگهداری ابزارهای برش
• ابزارهای کند یا آسیب‌دیده را تعویض کنید تا در پروژه‌های بعدی عملکرد بهتری داشته باشند.
• از روغن‌کاری و نگهداری صحیح ابزارها و قطعات مکانیکی غافل نشوید.

برای مطالعه بیشتر: راهکارهای افزایش طول عمر دستگاه تراش

خطرات رایج در تراشکاری و روش‌های پیشگیری

پرتاب براده‌های تیز و داغ

پیشگیری: استفاده از عینک ایمنی، محافظ دستگاه و جمع‌آوری مداوم براده‌ها

گیر کردن لباس یا دست در دستگاه

پیشگیری: پوشیدن لباس کار مناسب و عدم استفاده از دستکش‌های نامناسب

شکستن ابزار و تیغه‌ها

پیشگیری: انتخاب ابزار مناسب، تنظیم صحیح سرعت و نگهداری اصولی ابزارها

 آسیب به چشم‌ها و پوست بر اثر برخورد مایعات خنک‌کننده

پیشگیری: استفاده از عینک محافظ و رعایت اصول بهداشتی در استفاده از آب صابون تراشکاری

استانداردهای ایمنی در هنگام استفاده از ابزارهای تراشکاری

آموزش و رعایت استانداردهای ایمنی

• تمامی کارگران و اپراتورها باید دوره‌های آموزشی ایمنی کار با دستگاه‌های تراشکاری را بگذرانند.
• رعایت استانداردهای ایمنی مانند ISO 23125 برای تراشکاری ضروری است.

جمع‌بندی

رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده از ابزارهای تراشکاری نه‌تنها از بروز حوادث جلوگیری می‌کند، بلکه کیفیت کار و عمر مفید دستگاه‌ها را نیز افزایش می‌دهد. استفاده از تجهیزات حفاظتی، کنترل صحیح دستگاه، رعایت استانداردهای ایمنی و آموزش مداوم، از مهم‌ترین عواملی هستند که باعث کاهش خطرات و افزایش بهره‌وری در محیط‌های صنعتی می‌شوند.

اگر نکات ایمنی را به‌درستی رعایت کنیم، نه‌تنها از آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کنیم، بلکه عملکرد بهتری در کارهای تراشکاری خواهیم داشت و کیفیت قطعات تولیدی نیز بهبود خواهد یافت.

بیشتر بخوانید: آشنایی با ابزارهای برشکاری